 |
||
Manga Paratobowan A Kissnggay Ankai A Diorobasa Ko Salakaw Ron A Inisorat Sa Basa Mranaw |
||
Giankai a diorobasa o Qur’ān sa basa Mranaw a inisorat tano na iniokit ko sosonan a katao ko kasorat (al Manhaj al Ilmī fī al Bahth) sa pakapagaatagn so titayan o ayat ago so basa Mranaw sa aya matatampar sa poro’ so ayat, na go bo so diorobasa niyan a basa Mranaw, sa so manga ayat o Qur’an na da dn mabaroba so kibbtad iyan ko pakaasal iyan ko Qur’an.
Oman i Sūrah na bigan ami sa osayan a bithowan ami sa “Pangnal ko Sūrah”, a piamagosay niyan so paratobowan o oman i Sūrah so madadalm on a manga onayan a bandingan iyan ago so kissnggay niyan ko salakaw ron a Sūrah ago so kapakathotompok iran, so katndo o darpa a tioronan on sa Makkah ago sa Madīnah, ago so kadakl o manga ayat iyan. Go phagalowin ami ron so sabaad a manga Hadīth o Rasūlullāh [s.a.w] ko kapakallbi o sabaad a manga Sūrah ko Qur’ān ka an makaolad a nawnaw o pmbatia san ko sūrah ko da niyan pn kapragaragat ko blangan iyan.
So manga batang a paganay ko poonan o manga Sūrah na piama-kala ami ago pakalolotoon i kaitm ka an marayag a kapkhailaya on o pmbatiya, ago so manga batang a poonan o oman i Juz’ ago so manga Hizb iyan ago so manga poonan o manga ayat a pat a bagian o oman i Hizb, ago so poonan o manga ayat a Sujūd (Sajdah) ka an makikilala o pmbatia ankanan a manga ayat ago so kapndkha iyan ko gii niyan kandaras (kathamat) na an pkhasam-porna so maana o manga ayat ko katarg iyan ko manga gintasan iyan.
Sii ko kababaan o ayat ago so diorobasa niyan na ndodon so osayan o sabaad a manga ayat ago so manga kalimah o Qur’ān a mangingindaw sa osayan a maolad a bithowan ami sa “Osayan sa Baba - Osn.” a kainotanai o ba miaadn ko miangaoona a diorobasa o Qur’ān sa basa Mranaw. Sa di anan mipndaraynon sabap sa adn a manga ayat odi na kalimah ko Qur’ān a patoray so kaosaya on sa maolad ka di khaankosan o sataga a katharo a basa Mranaw so kapakaliwanaga on phorong.
Sii pman ko kababaan iyan na ndodon so sabaad a manga Hadīth o Rasūlullāh [s.a.w] a ipmbagr ko ayat a miaaloy sa kaporoan sa so bilangan iyan na gioto dn i bilangan o ayat a babagran on, ka an malbod a kasaboti ron o pmbatia.
Sii pman ko kababaan iyan na ndodon so diorobasa o kitab o al Imām as Suyūtī a bithowan iyan sa Lubbāb an Nuqūl fī Asbāb an Nuzūl, a piamagosay niyan so totholan ko sabap a kiapamanoron o manga Sūrah ago so manga ayat ko Qur’ān, a gianan na mibabagowan sa pangilaylayan o pmbatia ka da anan maadn ko miangaoona a diorobasa o Qur’ān sa basa Mranaw, sa so bontal a kinisoratn on sa Latin na makaiindag (Italic) ka an makilala ago mapayag a kisnggay niyan ko bandingan ko kaporoan iyan a so Osayan. ago so manga Hadīth.
Sii pman ko kapopos o Sūrah na adn ko sabaad on a tiagoan ami sa “Pangoman a Osayan (Appendix)” sa pangilay ami sa kapia a kasaboti ko langowan a bandingan o Qur’ān sa kanggonaan o manga pababatia, a paratobowan anan a mibabagowan sankai a diorobasa tano.
Na sii ko kaposan o manga Sūrah na tiago ami ron so “ Payagan ko manga darpa o manga Kalimah o Qur’ān sankai a kitab (Index) sa tiagoon so manga bilangan o manga sūrah ago so manga ayat ka an malbod a kapkhatoona on o pmbatia amay ka pangindaw niyan a kaphloba iyan sa Dalīl ko Qur’ān. A giai na pd a kissnggay ankai a diorobasa ka mimbaloy a datar o kitāb a romarankom (mawsū’ah - Encyclopedia) a inator iyan so langowan a kinibtad iyan, sa pangilay sa katarotopi ko pangindaw o manga pababatia a khabaya siran mangolad ko manga katao o Qur’ān.
So pangonaan ankai a diorobasa na tiago on so diorobasa o pangonaan (muqaddimah) o Tafhīm al Qur’ān a inisorat i Abul A’lā al Maudūdī, a pamkasan o diorobasa niyan ko Qur’ān sa basa Urdu, ka an makarayag so kasabota ko Qurān ka kagia tialasay niyan phorong so mababaloy a antap ago so paratobowan ankai a kitāb o Allāh a Maporo, sa palaya dn anan kiadawagan sa romasay a mapitl ko kianggalbka on o mindiorobasa sa lalayon giimakapharnga so sindaw o kadawndaw ago so ninm o kagagawii ko gii ron kapagiasaa sa romasay sankai a kitāb ago pangilay sa kasosoat o Kadnan a Miangadn.